İlişkilerde Dilin Önemi

İnsan ilişkilerinde kullandığımız dil, çoğu zaman vermek istediğimiz mesajdan bile önemlidir. Hatta çoğu iletişim kazasında ne söylediğimiz değil nasıl bir dille, üslupla söylediğimiz aktif rol oynar.

İletişim dili, iki kişi arasındaki ilişkide saygı çerçevesinin de en önemli belirleyicilerindendir. Dolayısıyla, ilişkinin türü ne olursa olsun, kullandığımız dili doğru seçmemiz gerekir. Daha doğrusu, ilişkinin türüne göre kullandığımız dili şekillendirmemiz gerekir. Zira, her insan ilişkisi, zaman ve emekle gelişme gösterir, kullanılan dil de bu gelişmeye göre şekillenir.

​“Sen” mi? “Siz” mi?

Bu açıdan baktığımızda, değinmek istediğim ilk konu “sen” mi “siz” mi oluyor. Örneğin; tanımadığım veya çok az tanıdığım birine, “sen” diye hitap etmek ya da hiç tanımadığım biri tarafından bana “sen” diye hitap edilmesi son derece kaba ve saygısız geliyor. Hele ki “siz” diye başladığı konuşmasına; kendiliğinden, bir anda, “sen” diye devam edenlere ayrıca bir şaşırıyorum.

Maalesef çoğu zaman insanlar kendilerine siz diyen biriyle ilişkilerini hiç umursamadan ve tek taraflı olarak “sen”e indirgeyebiliyor. Ancak hem iletişim hem nezaket kuralları gereği bu, son derece hassasiyet gösterilmesi gereken bir durum. Zira “sen” ve “siz” ayrımının, iki kişi arasındaki iletişimde, kişisel alan ile paralel olduğunu düşünüyorum. Dolayısıyla iletişimde olduğum kişi, benimle olan ilişkisini, tamamen tek taraflı olarak, “sen”e indirgediğinde, kişisel alanıma müdahale edildiğini hissediyorum ve bundan rahatsızlık duyuyorum.

Hiç tanımadığı birine, direkt olarak “sen” diye hitap etmeyi samimiyet göstergesi olarak algılayanlar olduğu gibi, bu dili üstünlük kurmak için kullananlar da var. Oysa ki, ilişkilerde samimiyet, zaman ve paylaşımla oluşur. Dolayısıyla, kullanılan dilin de buna paralel ilerlemesinde fayda var. Elbette bu, yeni tanıştığınız birine aynı konuşmanın içerisinde “sen” diyemeyeceğiniz anlamına gelmiyor. Ancak, bu geçişin, sözlü veya sözsüz, karşılıklı onayla gerçekleşmesi gerektiğini düşünüyorum.

“Siz” demek saygı göstergesi mi?

Karşımızdaki kişi; bizden yaşça büyükse, saygı kuralları gereği, zaten “siz” diye hitap edilmesi gerektiği kanaatindeyim. Buna karşılık karşımızdaki kişinin bizden yaşça küçük olması ona direkt olarak “sen” diye hitap etme hakkını da bize vermez. Kendimizden yaşça küçük birine de, aradaki ilişkinin doğası gözetilerek, saygı çerçevesinde, “siz” diye hitap etmemiz gerekir. Dolayısıyla ikili iletişimlerde, “siz” dilini kullanmak, yaştan bağımsız bir saygı göstergesidir.

​“Ben” dili ve “Sen” dili arasındaki fark

İkili ilişkilerde, özellikle de öfkeli anlarda, kullandığımız dilin önemi çoğu zaman söylediklerimizin önüne geçer. İki kişi arasında anlaşmazlığa sebep olan bir konu tartışılırken kullandığımız dil bu sebeple çok önemlidir. Böyle durumlarda, “Sen” dili yerine “Ben” dili kullanmak, daha çözüm odaklı bir tavır sergilememizi sağlar.

“Ben” dilinin ne olduğunu açıklamak gerekirse; kısaca, karşımızdaki kişiyi suçlamadan, konuyla ilgili hissettiklerimizi ve düşüncelerimizi aktarmak olarak özetlenebilir. Ancak, özellikle de öfkeli hissettiğimiz anlarda, bunu sağlamak kolay olmayabilir. Böyle anlarda istemsiz de olsa suçlayıcı bir tavır içerisine girebiliyoruz. Bu sebeple, bu tip durumlarda bir durup, nefes alıp, kullanacağımız dili hassasiyetle seçmekte fayda var.

“Sen” dili ise genellikle suçlayıcı bir konuşma biçimidir ve bu dili kullandığımızda, karşımızdaki kişi suçlandığını hissederek, konuya odaklanmak, hislerimizi anlamaya çalışmak yerine, doğal bir şekilde kendini savunmaya yönelir. Bu sebeple, ikili ilişkilerde, bir konuyla ilgili hislerimizi, duygu ve düşüncelerimizi aktarırken, “Ben” dili kullanarak, karşımızdaki kişiye, kendimizi en doğru şekilde anlatmaya odaklanmamız gerekir. “Ben” dilini kullandığımızda, karşımızdaki kişiye, yaşanan durumun bize ne hissettirdiğini ve ne düşündürdüğünü aktarmak çok daha kolay olacaktır.

Günümüzde, neredeyse her evde tartışma konusu olan cep telefonu konusunu örnek olarak ele almak isterim. Böyle bir durumda “sürekli telefonunla ilgileniyorsun, bırak artık” demek suçlayıcı bir cümledir ve karşımızdaki kişinin aslında telefonu neden ve ne kadar az kullandığını açıklama ihtiyacı duymasına sebep olur. Ancak bunun yerine “Ben” dili kullanarak, “birlikte vakit geçirirken, telefonunla ilgilenmen benim yalnız hissetmeme sebep oluyor ve çok üzülüyorum” demek, karşımızdaki kişiye durumla ilgili duygumuzu doğru bir şekilde anlatır.

Yine ikili ilişkilerde sıklıkla karşılaşılabilen bir örnek daha vermek gerekirse;

“O kadar aradım, telefonu neden açmadın?” (sen dili) demek yerine “Seni aradım fakat ulaşamadım, merak ettim” (ben dili) demek karşımızdaki kişiyi suçlamak yerine, duygumuzu aktarmak için daha doğru bir dil kullanımı olacaktır.

Kısacası, özellikle ikili ilişkilerde, “Ben” dili kullanımı, her zaman daha sağlıklı ve çözüm odaklı bir iletişim kurmamızı sağlar.

​Hal hatır sormaya her zaman vakit vardır

İkili iletişimlerle ilgili değinmek istediğim bir diğer konu ise, hal hatır sormadan direkt olarak konuya girme kabalığı. Bu maalesef çoğunlukla göz ardı edilebilen, en temel nezaket kurallarından biridir. Özellikle de, birinden bir şey isterken, direkt olarak konuya girmenin son derece kaba bir davranış biçimi olduğunu düşünüyorum. Zira, o anda, bir yerler yanmıyorsa, bir hayat kurtarılması gerekmiyorsa, kimse ölmüyorsa, yani gerçekten acil bir durum söz konusu değilse, birini aradığımızda, nasıl olduğunu ve müsait olup olmadığını sormak en temel nezaket kurallarından biri olarak aklımızın bir köşesinde olmalı. Bu sebeple, birini aradığımızda, yukarıda bahsettiğim acil durumlardan biri söz konusu değilse, konuya girmeden önce, bir hal hatır sormayı ihmal etmemekte fayda var. Hem ne demişler; “Tatlı dil, yılanı deliğinden çıkarır”.

​İletişim dili, ilişki ile uyumlu olmalıdır

İletişim dili nasıl olmalıdır sorusunun cevabı, karşımızdaki kişi ile ilişkimizin parametrelerinde gizlidir. Karşımızdaki kişi ile aramızda nasıl bir ilişki varsa, kullanacağımız dili de ona uyumlu olarak seçmeliyiz. Ancak “Siz” ilişkisi de olsa “Sen” ilişkisi de olsa, suçlayıcı ve saldırgan bir dil değil, çözüm odaklı ve anlayışlı bir dil kullanmak sağlıklı ve yapıcı bir iletişimin olmazsa olmazıdır.

Peki ya sizin için iletişimde kullanılan dilin olmazsa olmazları nelerdir? Yorumlarınızı beklerim.